R.I.P. Bolletje oud-Hollandse pepernoten
Uit het schap gedrukt door de caramel-zeezout kruidnoot en de chocolade cranberry spelt-variant, drong bij mij deze week het verdrietige nieuws door dat een einde was gekomen aan de oud-Hollandse pepernoot van Bolletje. Voor mij was dit de standaardpepernoot zoals deze zijn moest, zoals Le Grand K in Parijs tot deze week de standaardkilo was. Vorig jaar was de Grand P al geschrapt uit het assortiment van Albert Heijn en Jumbo 👎. Na e-mailen met supermarkten en Bolletje, fietste ik er speciaal voor naar de Hoogvliet 👍. Dit jaar trok Bolletje de stekker uit de productielijn. En passant sneuvelde ook de Friese pepernoot, de favoriet van mijn vrouw. Bolletje zegt er zelf over:
De Oud Hollandse- en Friese Pepernoten zijn helaas niet meer verkrijgbaar. [...] Dit heeft o.a. te maken met de ruimte in het winkelschap. [...] Er waren nog maar relatief weinig mensen die deze producten kochten, helaas heel spijtig voor de fans.
Op zoek naar een alternatief
Een mens past zich aan. Het leven gaat door. Vandaag gaan we met enige weemoed op zoek naar een nieuwe pepernoot. Sinterklaas kwam gisteren ternauwernood aan in Zaanstad en een jaar zonder pepernoten spreekt me niet aan.
Vijf op veel plekken verkrijgbare pepernoten doen mee aan de test en één lokale van een bakker in de buurt. Ik heb steeds één zak gekocht, dus de test is niet resistent tegen variatie in de kwaliteit van pepernoten in zakken van hetzelfde merk.
Aanpak van de test
Een smaaktest valt of staat bij een panel met een goede smaak. Het panel, dat ben ik samen met mijn drie kinderen, die overigens volledig vrijwillig meedoen.
Daarnaast moet de test blind zijn. Dat wil zeggen dat je als tester niet weet van welk merk de pepernoot is om de invloed van vooroordelen te beperken. Dat is lastig. Ik heb iedere zak omwikkeld met keukenrolpapier en met zo min mogelijk aandacht voor het uiterlijk uit elke zak een schaaltje gevuld. Vervolgens heeft één van de assistenten steeds twee post-its met hetzelfde cijfer pseudorandom toegekend aan een pepernoot, één post-it op de ingepakte zak en één post-it op het schaaltje. De zakken gingen vervolgens in de kast en de schaaltjes zijn nog gehusseld, voordat ik weer binnenkwam. Perfect is het niet, maar ik vind het al heel wat.
Tot slot moeten we kiezen waar we op gaan scoren. Dat is overigens best lastig van tevoren te bepalen. Een beetje taai is goed, maar kartonnig is niet goed. Klef of sponzig. Ziet de pepernoot er mooi uit? We zijn begonnen met vier kenmerken: uiterlijk, geur, smaak en gevoel. De geestelijke ruimte om tijdens het testen de kenmerken nog aan te passen, hoefde niet te worden benut.
De testresultaten: Albert Heijn wint
Iedere deelnemer heeft alle pepernoten beoordeeld op de vier kenmerken. De kinderen onder begeleiding. Het proeven begon voor iedere deelnemer bij een andere pepernoot. Soms waren meerdere proefrondes nodig voor een nadere precisering. De scores heb ik vervolgens ingevuld in Excel en met enkele formules leidde dat tot de hieronder vermelde rapportcijfers.
| Albert Heijn | Van Delft | Hubertus | Jamin | De Hooge Werff | Hema | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Uiterlijk | 7,5 | 6,5 | 9 | 5,5 | 6,5 | 3 |
| Geur | 8,5 | 7,5 | 7 | 5 | 8,5 | 8,5 |
| Smaak | 7,5 | 5,5 | 4 | 8 | 7 | 7 |
| Gevoel | 9,5 | 4,5 | 4 | 7,5 | 7 | 7,5 |
De pepernoot van Albert Heijn heeft het beste rapport. Deze ziet er goed uit, ruikt lekker, smaakt goed en voelt erg fijn: "niet te hard en niet te zacht", "lekker stevig, deukt wel een beetje in", "beetje plakkerig, maar maakt me niet uit".
De pepernoot van Van Delft lijkt op die van Albert Heijn en op die van De Hooge Werff. De laatstgenoemde is verkrijgbaar bij de Spar en scoort ook degelijk. Deze drie pepernoten scoorden in de test regelmatig hetzelfde. Het is goed mogelijk dat Van Delft de pepernoten ook voor Albert Heijn bakt. Misschien zijn ze wel identiek. De pepernoten van Van Delft waren in de test wel aan de harde, taaie kant en de smaak bleef volgens het panel wat te veel op de achtergrond.
De pepernoot van Hubertus, huismerk van lokale bakker Segaar, ziet er veruit het mooiste uit, maar ruikt en smaakt en voelt minder lekker dan de andere pepernoten. Een panellid vond de pepernoot zelfs een beetje stinken. De pepernoot van de Hema ziet er juist het minst mooi uit, maar scoort verder prima. Een panellid vond deze pepernoot heerlijk; een ander iets te zoet. Een vond het gevoel van de Hema-perpernoot precies goed; een ander te droog/kartonnig. De pepernoot van Jamin is wat hard en taai maar brokkelt wel lekker uit elkaar in je mond. Deze pepernoot scoort zelft net het hoogste op smaak.
Eindwoord
De test is goed verlopen. We hebben er plezier aan beleefd en we weten nu beter welke pepernoten we lekker vinden. Ik vind het nog steeds jammer dat de Bolletje oud-Hollandse pepernoot niet meer gemaakt wordt. Ik heb gemengde gevoelens bij de winnaar, omdat Albert Heijn vanuit mijn perspectief aan de wieg stond van het einde van de Bolletje oud-Hollandse pepernoot. R.I.P. Bolletje oud-Hollandse pepernoot!
